Civil-military relations in the Ak Party era (2002–2021): so-called efforts for depoliticisation

Abstract

The Turkish army’s role in politics has always been a controversial case for democratisation. Yet, the events of the AK Party rule (2002–2021) have witnessed unprecedented developments in this regard. In its first term, the AK Party carried out important civil–military reforms that were essential for a democratic civil– military framework. However, the optimistic environment that existed in the very beginning was later broken through a number of events, including the 2007 ‘e memorandum’, the Ergenekon trials and the 15 July attempted coup by the Gülenist religious community (FETÖ). Some measures were taken following these developments, such as adopting the presidential system in a referendum that was carried out in 2017. Also, the state of emergency rules (OHAL – Olağanüstü Hal Kararları) were introduced, which brought important amendments regarding civil– military relations to increase a civilian monitoring over the military to eliminate Gülenists. Yet, several claims are made about the gradual penetration of other Islamist groups replacing the vacated positions of the Gülenists as well as excessive civilian control by denying Huntington’s objective and professional model. At this point, by relying on the above-mentioned allegations, this paper aims to understand if there is democratic depoliticisation in the military as assumed by Huntington’s objective model. Or rather, is there an increasing Islamisation within the military that enables the AK Party to subordinate it into its reputed partisan interests by making it a mirror of the ruling party as assumed by the subjective model of Huntington.

Türk ordusunun siyaset üzerindeki etkisi demokratikleşme açısından daima tartışılan bir konu olmuştur. Bu bağlamda, AK Parti (2002-2021) döneminde daha önce görülmemiş bazı gelişmeler meydana gelmiştir. İlk döneminde, AK Parti, demokratik bir sivil-asker modeli oluşturmak adına önemli reformlar yaptı. Fakat, en başlardaki bu iyimser gelişmeler, daha sonra yaşanan bir dizi olayın -2007 ‘e muhtıra’, Ergenekon soruşturmaları ve Fetullah Gülen cemaatinin darbe teşebbüsü yaşanmasıyla kesintiye uğradı. Bu olayları müteakip sivillerin askerler üzerindeki denetimini arttırabilmek ve Gülen örgütüne mensup olan kişileri ordudan temizleyebilmek için bir dizi önlem alındı. 2017 referandumuyla başkanlık sistemine geçilmesini ve Olağanüstü Hal Kararları (OHAL) uygulamalarını bu bağlamda değerlendirebiliriz. Fakat, Gülencilerden boşalan yerlerin, aşamalı olarak, diğer İslami gruplar tarafından doldurulmakta olduğu ve ayrıca OHAL uygulamalarının da gereğinden fazla bir sivil denetim sağlama yoluna giderek Huntington’ın nesnel modelini ve profesyonellik tanımlamasını ihlal ettiği yolunda eleştiriler vardır. Bu bağlamda, bahsedilen noktalardan hareketle, bu makalede Huntington’ın tanımladığı gibi demokratik bir nesnel kontrole yani bir depolitikleşmeye mi gidilmekte olduğu; yoksa artan bir İslamileşme yoluyla, Huntington’ın öznel modelinde iddia edildiği gibi, ordunun AK Parti’ye tümüyle bağımlı bir parti ordusu haline mi getirilmeye çalışıldığı tartışılacaktır.