Samsun Pelitköy Eğitim Aile Sağlığı Merkezi'ne kayıtlı 18 yaş ve üzeri hipertansiyon hastalarında sağlık okuryazarlığı ile kan basıncı kontrolü arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Amaç: Samsun Pelitköy Eğitim Aile Sağlığı Merkezi’ne kayıtlı 18 yaş ve üzeri hipertansiyon hastalarında sağlık okuryazarlığı düzeyini belirlemek ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile kan basıncı kontrolü arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Kesitsel tanımlayıcı nitelikteki bu çalışmaya 01.12.2020-28.02.2021 tarihleri arasında Samsun Pelitköy Eğitim Aile Sağlığı Merkezi’ne başvuran 18 yaş ve üzeri 289 hipertansiyon hastası dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak sosyodemografik özelliklere ilişkin soru formu, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32) ve halen sigara kullanan bireylerde nikotin bağımlılık düzeylerini belirlemek amacıyla Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi kullanılmıştır. Anket sonrasında hastaların boy, kilo ve kan basıncı standartlara uygun şekilde ölçülmüş ve kayıt edilmiştir. Veriler bilgisayar ortamına girilerek değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir. İstatistiksel anlamlılık p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Çalışmamızda sağlık okuryazarlığı toplam indeks puanı ortalaması 29,65±8,27 olarak hesaplandı. Bireylerin %33,2’si yetersiz sağlık okuryazarlığı düzeyine, %71,6’sı yetersiz-sınırlı sağlık okuryazarlığı düzeyine sahipti. Çalışmamızda bireylerin yaşı, cinsiyeti, vücut kitle indeksi, medeni durumu, eğitim seviyesi, toplam aylık hane geliri, hipertansiyon tanı süresi ve mesleği ile sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı. Katılımcıların tansiyon medyan değeri 140/85 mmHg idi ve %58,1’inin kan basıncı kontrol altındaydı. Dul ya da boşanmış, fazla kilolu-obez, daha yüksek yaşa, daha düşük eğitim seviyesine, daha uzun hipertansiyon tanı süresine, daha çok sayıda ek kronik hastalığa ve yetersiz sağlık okuryazarlığı düzeyine sahip olan hastalarda kan basıncı kontrolü daha kötüydü. Yetersiz, sorunlu-sınırlı, yeterli ve mükemmel sağlık okuryazarlığı düzeyine sahip olanlar bireylerde sırası ile %39,6, %63,1, %74 ve %66,7 kan basıncı kontrol oranı saptandı. Sonuç: Çalışmaya katılan bireylerin üçte biri yetersiz sağlık okuryazarlığı düzeyine sahiptir ve yetersiz sağlık okuryazarlığı düzeyine sahip olan hastalarda kan basıncı kontrolü daha kötüdür. Kronik hastalık yönetiminde sağlık okuryazarlığı kavramı çok daha ayrıntılı olarak ele alınmalı ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlere yönelik geniş kapsamlı çalışmalar yapılarak uygun sağlık politikaları geliştirilmelidir.

Aim: The aim of this study to determine the level of health literacy in hypertensive patients who are 18 years of age or older registered in Samsun Pelitköy Education Health Center and to evaluate the relationship with health literacy levels and blood pressure control. Material and Method: 289 hypertension patients aged 18 years and older who applied to Samsun Pelitköy Education Family Health Center between 01.12.2020-28.02.2021 were included in this cross-sectional descriptive study. As a data collection tool, questionnaire on sociodemographic characteristics, Turkey Health Literacy Scale-32 (TSOY-32) and Fagerström Nicotine Dependence Test were used to determine nicotine addiction levels in individuals who still smoke. After the questionnaire was applied the height, weight and blood pressure of the patients were measured and recorded in accordance with the standards. The relationship between the variables was examined by entering the data into the computer environment. Statistical significance was considered at p <0,05. Results: In our study, the mean health literacy total index score was calculated as 29,65 ± 8,27. %33,2 of the individuals had inadequate health literacy level, %71,6 had inadequate-limited health literacy level. In our study, statistically significant difference was found between the individuals' age, gender, body mass index, marital status, education level, total monthly household income, hypertension diagnosis time, occupation and health literacy levels. The blood pressure median value of the participants was 140/85 mmHg and the blood pressure of %58,1 was under control. Blood pressure control was worse in patients who were widowed or divorced, overweight-obese, had higher age, lower education level, longer hypertension diagnosis time, more additional chronic diseases and inadequate levels of health literacy. Blood pressure control rate of %39,6, %63,1, %74 and %66,7 was detected in individuals with inadequate, problematic-limited, adequate and excellent health literacy levels, respectively. Conclusion: A third of the individuals involved in the study have an inadequate level of health literacy and blood pressure control is worse in patients with an inadequate level of health literacy. The concept of health literacy in chronic disease management should be discussed in much more detail and appropriate health policies should be developed by carrying out extensive studies on the factors affecting health literacy