A sociopragmatic analysis of the address forms in Turkish high school EFL textbook dialogues

Abstract

The importance of integrating sociopragmatic competence into language teaching contexts has been rising in recent years. Sociopragmatic competence is the ability to use linguistic resources appropriately in accordance with the social conditions of the context. Requiring the appropriate assessment of social variables in the interaction, addressing is one of the components of sociopragmatic competence. Regarding the current trends in language teaching, teaching how to address communicatively and appropriately in the target language is significant. In this respect, the roles of the textbook dialogues in teaching linguistic skills should be taken into consideration. However, little or no attempts have been made to investigate the address forms in EFL textbook dialogues in Turkey. Therefore, this study aims to investigate the address forms in high school EFL textbook dialogues with reference to the scales of sociopragmatic politeness. In total, 148 address forms have been collected from 9th, 10th, 11th, and 12th grade EFL textbooks which are approved by MoNE. The data have been collected by the instrument designed by the researchers. The collected data have been quantitatively analyzed and cross tabulated. The test results have yielded that certain sociopragmatic politeness scales are statistically reflected in the address forms, while a number of them are neglected. According to the results, the genders of the speakers, social identities, speech situations, vertical distance, horizontal distance, and rights/obligations scales have been found to be reflected in the address forms. On the other hand, the address forms have been found to be statistically independent from the genders of the hearers, speech events, speech acts, and cost/benefit scales. Based on the findings, the overall representation of the address forms in relation to the sociopragmatic politeness scales has been discussed and several suggestions have been made accordingly to enhance the functionality of the textbooks to reflect sociopragmatic components of addressing.

Yabancı dil eğitimi ve toplumedimsel yetinin bütünleştirilmesinin önemi son yıllarda belirgin bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Toplumedimsel yeti, dil unsurlarını etkileşim esnasındaki toplumsal değişkenlere göre uygun olarak kullanabilme becerisi olarak tanımlanabilir. Etkileşim esnasındaki toplumsal değişkenlerin uygun bir şekilde değerlendirilmesini gerektiren hitap edimleri, toplumedimsel yetinin bir parçası olarak görülebilir. Dil eğitimindeki çağdaş yaklaşımlar göz önüne alındığında, hedef dile uygun ve iletişimsel kullanıma açık bir şekilde hitap edimlerinin öğretilmesi önem arz etmektedir. Buradan hareketle, dil eğitiminde önemli bir konumu olan ders kitaplarındaki karşılıklı konuşmaların yapısı dikkate alınmalıdır. Fakat, bu alanda Türkiye'de kullanılan yabancı dil olarak İngilizce ders kitaplarındaki karşılıklı konuşmalarda geçen hitap biçimlerini araştıran bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle bu çalışma, Türkiye'de lise düzeyinde yabancı dil olarak İngilizce öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki karşılıklı konuşmalarda geçen hitap biçimlerini toplumedimsel incelik ölçütleri çerçevesinde incelemeyi hedeflemektedir. MEB tarafından onaylanmış olan 9, 10, 11 ve 12'nci sınıf düzeylerindeki İngilizce ders kitaplarındaki karşılıklı konuşmalarda kullanılan toplamda 148 adet hitap ifadesi, bu çalışma çerçevesinde geliştirilen bir veri toplama aracı ile toplanmıştır. Elde edilen veriler, nicel olarak çözümlenmiş ve tablolar halinde sunulmuştur. İstatistiksel sonuçlara göre, toplumedimsel ölçütlerden bazılarının hitap biçimleri üzerinde etkili olacak şekilde kullanıldığı, bazılarının ise hitap biçimlerinden bağımsız olarak kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Sonuçlara göre, konuşan kişilerin cinsiyetleri, toplumsal kimlikleri, konuşmanın bağlamı, bireyler arasındaki dikey uzaklık, yatay uzaklık ve hak/yükümlülük ölçütlerinin hitap biçimleri üzerinde istatistiksel olarak etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Diğer yandan, hitap biçimlerinin kullanımının, hitap edilen kişilerin cinsiyetlerinden, konuşma olaylarından, söz eylemlerden ve zahmet/menfaat ölçütlerinden istatistiksel olarak bağımsız olduğu görülmüştür. Bulgulardan yola çıkarak, ders kitaplarındaki hitap biçimlerinin toplumedimsel ölçütlere dayalı olarak nasıl temsil edildiği tartışılmıştır. Sonuç olarak, ders kitaplarının toplumedimsel hitap bileşenlerini daha işlevsel bir şekilde yansıtması amacıyla çeşitli önerilerde bulunulmuştur.