Birleşmiş Milletler’in Özel Yöntemleri Çerçevesinde Özel Raportörlük Kurumu

Abstract

Birleşmiş Milletler sisteminde bağımsız uzman olarak anılan özel raportörler, sözleşme-dışı koruma yöntemleri arasında yeralan özel yöntemlerin ana unsurlarındandır. Süreklilik arz eden insanhakları sorunlarına dikkat çekme ve devletlerin uluslararası insanhakları hukukundan doğan yükümlülüklerini iyileştirme konusundadünya genelinde önemli rol oynarlar. Bu rollerini, ülkesel ve konusalolarak ayırdıkları çalışma alanlarıyla gerçekleştirirler. Yaptıkları ülkeziyaretleri, hükümetlere yönelik acil başvurular ve iddia mektupları,çalışmalarının sonucunda hazırladıkları ve alenileştirdikleri raporlarıve tavsiyeleri çalışma faaliyetlerini oluşturur. Ancak, faaliyetleriniyaparken çeşitli sorunlarla karşılaşırlar. Örneğin, özel raportörlerledevletlerin işbirliğinin olmaması faaliyetlerinin önündeki en büyükengeldir. Ayrıca yetersiz kaynaklar, tavsiyelerinin takibi için sistematik bir prosedürün öngörülmemesi gibi bir dizi başka engellerde sözkonusudur. Bu engellere rağmen özel raportörlük kurumu, doğrudan ve ilk elden hak ihlallerine temas etme özelliğine sahip olduğuiçin uluslararası insan hakları sisteminin en etkili araçlarından birisinitemsil etmektedir. Bu çalışmada da, ilk olarak genel itibariyle özelyöntemlere, sonrasında da özel raportörlerin önemine, çalışmaalanlarına, faaliyet türlerine, diğer koruma mekanizmalarıyla olanilişkisine ve çalışmalarını yürütürken karşılaştıkları sorunlara yer verilecektir.

Special rapporteurs, referred to as independent experts in the United Nations system, are the main elements of specialprocedures that are among the non-contractual protection mechanisms. They play an important role all over the world in attracing attention to the continuing human rights problems and improving theobligations of states in international human rights law. Their study areas are divided into thematic and territorial. Their work activitiesare country visits, urgent appeals and letters of allegation to governments, reports and recommendations prepared and publicizedas a result of their work. However, there are various problems whiledoing these activities. For example, the absence of cooperation between the special rapporteurs and the states is the biggest obstaclein front of their activities. There are also a number of other obstacles, such as insufficient resources, the lack of a systematic procedure for follow-up of their recommendations. Despite these obstacles,the institution of special rapporteurs represents one of the mosteffective instruments of the international human rights system, as ithas the ability to directly and firstly touch violations of rights. In thisstudy, firstly special procedures will be given in general, then theimportance of the special rapporteurs, the areas of work, the typesof activities, their relation to other protection mechanisms and theproblems in their work will be addressed.