Hz. Yusuf ve Bijen Minyatürlerine ‘kuyu metaforu’ açısından bir bakış

Abstract

İslam minyatürleri içerisinde Hz. Yusuf ile ilgili minyatürlerin oldukça geniş yer tuttuğu görülmektedir. Bu minyatürlere Yûsuf u Züleyhâ, Heft Evreng, Kısasül Enbiyâ, Gülistan, Bostan, Mecmaüt-Tevârih, Hadikatüs-Süedâ gibi elyazması eserlerin nüshalarında sıklıkla rastlanmaktadır. Söz konusu minyatürlerin konu yelpazesindeki çeşitlilik dikkati çekmektedir. Öyle ki Hz. Yusufun ahsenükasas adı verilen hayat hikâyesinin en çarpıcı kesitleri adeta tüm ayrıntılarıyla minyatürlerde tasvir edilmiştir. Hz. Yusuf kıssasının en ibretlik bölümlerinden olan Hz. Yusufun kardeşleri tarafından kuyuya atılması hadisesi ise genel olarak minyatürler içerisinde en az yer verilen konulardan biridir. Esasen Hz. Yusufun hayatının en özgün taraflarından birini teşkil eden kuyuda geçirilen zaman dilimi nedense diğer hadiseler kadar minyatürlerde işlenmemiştir. Az sayıdaki bu minyatürler kuyu metaforu açısından değerlendirildiğinde ayrı bir önem arz etmektedir. Bu çalışmada Hz. Yusuf minyatürleri kuyu metaforu bağlamında Firdevsînin Şehnâme isimli eserinin kahramanlarından biri olan Bijenin hayatındaki kuyuya atılma hadisesiyle de mukayese edilerek incelenecektir.

It is clear that miniatures about Prophet Joseph loom large in Islamic miniatures. It has frequently been coincided with these miniatures in copies of some manuscripts like Yusuf and Zulaikha (Joseph and Potiphars wife), Haft Awrang, Qisas al-Anbiya, Gulistan, Bustan, Majma al-Tavarikh, Hadiqat al-Suada. Diversity in subjects of the foregoing miniatures attracts attention. The most striking sections of Akhsan al-Qasas called life story of Prophet Joseph have been illustrated in the miniatures with almost all details. The event To get thrown out Joseph to the well by his brothers which is one of the most exemplary sections of Prophet Josephs life story is usually the least illustrated subject in the miniatures. Actually, time period in the well which is the most original part of Prophet Josephs life story somehow has not been processed in the miniatures as much as other events. When these limited number of miniatures are assessed in terms of well metaphor, they are exceptionally important. In this study, the miniatures of Prophet Joseph are analysed with context of well metaphor comparing with Bizhan, who is one of heroes in Shahnameh of Firdawsi.