Kuzey Türkiye şartlarında yetiştirilen aspirin (Carthamus tinctorius L.) tohum verimi, yağ oranı ve yağ asit kompozisyonu

Abstract

Bölgesel bir ürün yetiştirme sistemine dahil edilebilmesi için aspir bitkisinin performansım ölçmek üzere yöresel çevre şartlarında yürütülen çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu gaye ile ülkemizin kuzeyinde yer alan beş lokasyonda (Bafra, Ladik, Suluova, Gümüşhacıköy ve Osmancık) Remzibey, Dinçer ve Yenice aspir çeşitleri 2004-2005 yıllarında yetiştirilerek adaptasyon, tohum verimi, verim komponentleri, yağ oram ve yağ asit kompozisyonları belirlenmiştir. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine gore üç tekrarlamah olarak tertip edilmiştir. Agronomik gözlemler olarak, tohum verimi, bitki boyu, ilk dal yüksekliği, bitkide dal sayısı, tabla çapı, tablada tohum sayısı, 1000 tohum ağırlığı, yağ oranı ve yağ asit kompozisyonu tespit edilmiştir. Sonuçlara göre, değerlendirilen parametreler çeşide ve lokasyona göre büyük ölçüde değişim göstermiştir. Gümüşhacıköy lokasyonunda yetiştirilen Remzibey çeşidi en yüksek tohum verimi (2482 kg ha"1) ve yağ oranı (% 33) değerlerine ulaşmıştır. Linoleik ve oleik yağ asitleri tüm çeşitler için temel yağ asitleri olarak belirlenmiştir ve yağ asit kompozisyonu çeşitlere ve lokasyonlara göre büyük ölçüde değişim göstermiştir. Bu sonuçlar aspir bitkisinin Kuzey Türkiye şartlarına iyi uyum sağladığına ve bölge için alternatif bir yağlı tohum olabileceğine işaret etmektedir.

The introduction of safflower to a regional cropping system requires information concerning its performance under local environmental conditions. Field studies were conducted to investigate the adaptation, seed yield, yield components, oil content and fatty acid compositions of the safflower cultivars, Remzibey, Dinçer and Yenice at five locations in Northern Turkey (Bafra, Ladik, Suluova, Gümüşhacıköy and Osmancık) during the 2004-2005 growing season. Experimental design was a randomized complete block design with three replications. Seed yield, plant height, first branch height, number of branches per plant, head diameter, number of seeds per head, 1000-seed weight, oil content and fatty acid composition were determined as experimental parameters. According to the results, the evaluated parameters varied with cultivars and locations greatly. The cultivar Remzibey produced the highest seed yield (2482 kg ha"1) and oil content (33 %) in the location Gümüşhacıköy. Fatty acids linoleic and oleic acid were main oil components for all cultivars and fatty acid composition varied greatly among locations and cultivars. The results indicate that safflower is well adapted to Northern Turkey conditions and could be introduced as an alternative oil seed plant.